Yahya Kemal Beyatlı’nın “Endülüs’te Raks” adlı şiiri, sesin, rengin ve hareketin birleştiği benzersiz bir edebî tablo sunar. Şair, bu eserinde Endülüs’ün ihtişamlı geçmişini bir dans sahnesi içinde canlandırırken, Doğu’nun zarafetiyle Batı’nın coşkusunu aynı mısralarda birleştirir. “Zil, şal ve gül…” sözleriyle başlayan şiir, daha ilk dizeden itibaren okuru ritmin içine çeker; her kelime, her imge bir müziğin parçası gibi titreşir. Yahya Kemal burada yalnız bir dansı değil, medeniyetlerin buluşmasını, aşkın ve hayatın coşkusunu anlatır. Osmanlıca metin olarak okunduğunda ise kelimelerin melodisi daha da belirginleşir; şiir, adeta bir musiki meclisinde duyulan ilahi bir ezgi hâline gelir. Şairin ses, renk ve hareketi ustaca kaynaştırdığı bu başyapıt, hem estetik hem tarihî bir derinliğe sahiptir.
Yahya Kemal’in “Ses” şiirinde ruhun musikisini, “Endülüs’te Raks”ta ise bedenin ve medeniyetin ritmini buluruz. Bu iki şiir, birbiriyle konuşan iki sanat aynası gibidir.
Osmanlıca aslıyla bu büyülü eseri sitemizde okuyabilir, Yahya Kemal’in kelimelerle kurduğu o eşsiz musikiyi yeniden hissedebilirsiniz.
Endülüste Raks
Zil, şal ve gül. Bu bahçede raksın bütün hızı…
Şevk akşamında Endülüs üç defa kırmızı…
Aşkın sihirli şarkısı yüzlerce dildedir.
İspanya neş’esiyle bu akşam bu zildedir.
Yelpaze çevrilir gibi birden dönüşleri,
İşveyle devriliş, saçılış, örtünüşleri…
Her rengi istemez gözümüz şimdi aldadır;
İspanya dalga dalga bu akşam bu şaldadır.
Alnında halka halkadır aşüfte kâkülü,
Göğsünde yosma Gırnata’nın en güzel gülü…
Altın kadeh her elde, güneş her gönüldedir,
İspanya varlığıyla bu akşam bu güldedir.
Raks ortasında bir durup oynar, yürür gibi;
Bir baş çevirmesiyle bakar öldürür gibi…
Gül tenli, kor dudaklı, kömür gözlü, sürmeli…
Şeytan diyor ki, sarmalı, yüz kerre öpmeli…
Gözler kamaştıran şala, meftun eden güle,
Her kalbi dolduran zile, her sineden: “Ole!”
Yahya Kemal Beyatlı
📜 Osmanlıca Metin
شَوْق اکشامنده اندولوس اوچ دفعه قیزیلمی…
عشقین سیحرلی شارقی یوزلرجه دیلدیردیر.
اسپانیا ننشعسیله بو اکشام بو زیلددیر.
یلپازه چوویرلر گیبی بیرندن دؤنش لری،
ایشوئیله دِورلیش، ساجیلیش، اورتونوش لری…
حَر رنگی ایستمز گوزوم یئنی البالدیر؛
اسپانیا دالغا دالغا بو اکشام بو شال دَدر.
علندندا حلقه حلقه درعشفت کشکولی،
گوغسنده یوسما غرنه تا نین ان گوزل گولی…
آلتن کادِح هَر اِلدَه، گونش هَر گؤنُلده دیر
اسپانیا واروغلو ایله بو اکشام بو گول دَدر.
راقص اورتاسنده بیر دوروپ اونر، یورور گیبی؛
بیر باش چوویرمسی ایله باکار اَولدورور گیبی…
گل تنلی، کور دوداقلِ، کُومور گؤزلِ، صورتملی…
شَیطان دییور کی، سارمالی، یوز کرره اۆپملی…
گؤزلر کَمَشتیران شالا، مفنون اِدِن گوله،
هر قلبی دُدوران زیله، هر سینه دن: “اُله!”
Endülüste Raks için diğer kaynaklar:
Endülüste Raks adlı Eserin Tahlilini Prof. Dr. Ali İhsan Kolcu’nun Modern Türk Şiiri Tahlilleri kitabında bulabilirsiniz.
Şiir hakkında makale okumak isterseniz buyrun.
Nesrin Sipahi’den Endülüste Raks ı aşağıdaki youtube videosundan dinleyebilirsiniz.