Düşünde insan olduğunu gören kelebek şiir Mehmet SÜMER

uykunun ağır denizlerinde yüzüyorum
sen Kharon neden bekliyorsun böyle
görüyorum uykunun uygun denizlerinde
düşümde insan olduğumu
uyku ve deniz ve düş arasında
her geçtiğimde bekleyen kayık
suyun vardığı yerde ne var bilmiyorum
durduğum yerde sular korkulu, karanlık
pencere açık durmadan çarpıyor kapı
bir perde el sallıyor gibi boşlukta
bu ıssız yerde ışıksız ve tenha
bir yürüyen var sanki arka balkonda
ben düşümde kelebek olduğumu gördüm
şimdi kelebek miyim insan mı Chuang

Mehmet Sümer

Sembollerle Yüklü Bir İçsel Yolculuk

Bu yazıda sizlerle birlikte Mehmet Sümer'i anlamaya çalışacağız. Şiiri edebi bir inceleme yerine okuduğunu anlamak ve yorumlamak şeklinde bir tahlil ile inceleyeceğiz. Mehmet Sümer, Şiirlerinde semboller, mistisizm ve insanın iç dünyası üzerine derin düşünceleri işler. “Düşünde insan olduğunu gören kelebek” adlı bu eser de bu temaları işleyen güçlü bir şiirdir.

Şair, “Uykunun Ağır Denizlerinde Yüzüyorum” dizeleriyle başlar. Uykunun denizlere benzetilmesi, insanın bilinçaltının derinliklerine dalmasını ifade eder. “Kharon” ise mitolojide yer alan bir figürdür. Kharon, ölülerin ruhlarını yeraltı dünyasına taşıyan bir kayıkçıdır. Burada şair, uykunun denizlerinde Kharon’un beklediğini ima eder.

“Düşümde İnsan Olduğumu Görüyorum” dizeleri, gerçeklikle rüya arasındaki sınırların bulanıklaştığını gösterir. İnsanın iç dünyası ve bilinçaltı, rüyalar aracılığıyla ifade edilir. Şair, rüyasında insan olduğunu fark eder ve bu da okuyucuyu düşünmeye sevk eder. Uykunun uygun denizlerinde ifadesiyle şairin kastettiği dünya hayatının uyku hali olması insanın uykuda ve rüyada olduğu geçici dünya hayatında durgun ve düşünmeye uygun zamanlar kastediliyor olabilir. Uygun denizler ifadesi bana dalgasız sakin zamanları hatırlatıyor. Günlük koşuşturmalardan uzakta kaldıkça insan ölümü ve hayatın anlamını düşünmez mi. 

“Her Geçtiğimde Bekleyen Kayık” ifadesi, yaşamın geçici olduğunu ve ölümün her an beklediğini anlatır. Kayık, ölümün sembolüdür. “Suyun vardığı yerde ne var bilmiyorum” ifadesi ise bilinmezlik ve ölüm sonrası hayatın gizemi üzerine düşündürür. Bu ıssız yerin karanlık ve sessiz olduğu betimlenir. "suyun vardığı yerde ne var bilmiyorum/ durduğum yerde sular korkulu, karanlık" ölüm sonrasındaki yerin bilinmezliği ama şu anda bildiğimiz yerin de korkulu ve karanlık olduğunu söylüyor. Sanki insan dünyada bir sürgünde değil midir. Korkulu ve karanlık bir dünyadayız. Sonrasında bilinmezlik var ama şu anda...

Şair, son dizelerde Çin filozofu Zhuangzi’nin ünlü bir hikayesine göndermede bulunur. Hikayede Zhuangzi, bir kelebek olarak uçtuğunu rüyasında gördüğünü ve sonra uyanıp insan olduğunu düşünmesini anlatır. Bu, gerçeklik ve rüya arasındaki sınırları sorgular. Şair de kendisinin bu sınırlarda olduğunu ifade eder.

Mehmet Sümer’in “Uykunun Ağır Denizlerinde” adlı bu şiiri, sembollerle dolu, içsel bir yolculuğu anlatan bir eserdir. Rüya, ölüm, insanlık hali ve bilinmezlik temaları üzerine düşündürür.