Mirza Elekber Sabir, Azerbaycan edebiyatının en önde gelen şairlerinden biridir. 1862 yılında Şamaxı'da doğan Sabir, hayatının büyük bir kısmını Bakü'de geçirdi. O dönemde Azerbaycan edebiyatında Batı tarzı şiirlerin popülerliği artarken, Sabir geleneksel Azerbaycan edebiyatına bağlı kalarak eserler verdi. Şiirlerinde sık sık halkın sesi olmayı hedefleyen Sabir, çoğunlukla ironik bir dille yazdı. Ayrıca hikaye, eleştiri ve deneme alanlarında da eserler veren Sabir'in en ünlü eseri "Hophopname" adlı şiir kitabıdır. Sabir'in eserleri, Azerbaycan edebiyatı ve dilinin gelişimine büyük katkı sağlamıştır.
Sâbir, hayatı boyunca şiirleri dergilerde yayınlanan ancak maddi sorunlar nedeniyle hiçbir kitabını yayımlayamayan bir şairdi. Ancak, yakın dostları Abbas Sıhhat, Mahmutbey Mahmutbeyov ve Seyid Hüseyn'in çabaları sayesinde, onun şiirleri "Hophopname" adıyla kitaplaştırıldı. Kitabın yayınlanması için gerekli olan para toplama sürecinde, Sâbir'in şiirlerine duyulan saygıyı göstermek için heykeller yapılması gerektiği konuşuldu. Ancak, "Kaspi" gazetesi Sâbir'in kitabının yayınlanmasının daha önemli olduğunu vurgulayarak, onun heykel değil, eserleriyle hatırlanması gerektiğini söyledi. Sâbir'in dostları, "Molla Nasreddin" gibi yayın organlarında yardım çağrısı yaparak Sâbir'in önemini vurguladılar ve sonunda bir oyun gösterisi ile gerekli para toplandı. "Hophopname" ilk kez 1913 yılında yayımlandı ve Azerbaycan edebiyatının önemli bir eseri olarak kabul ediliyor.
Hophopname
Sâbir, 49 yaşında hayatını kaybetmişti. Hayatı boyunca şiirleri dergilerde yayınlanmış olsa da hiçbir kitabı finansal problemleri nedeniyle basılamamıştı. Eserleri ancak bir kitap aracılığıyla ölümsüzleştirilebilirdi. Ancak maaşı sadece ailesini geçindirmek için yeterliydi. Özellikle Abbas Sıhhat gibi düşünsel arkadaşları, onun isteklerini ve iradesini çok iyi bilen kişiler, hemen isteğini yerine getirmek için çalışmaya başladılar. Ancak bu kolay olmayacaktı.
Kitabın adı açıktı: "Hophopname". Ancak nasıl yayınlanacağı ve gerekli paraların nereden geleceği belirsizdi. Arkadaşı Mahmutbey Mahmutbeyov'un tahminiye göre, en az 300 manat gerekiyordu. Bu miktar, bir sanatçının bir ay boyunca kazandığının otuz katından fazlaydı. Şairin ölümünden sonra, "Sâbir'e Heykel" adlı bir makale "Me'lumat" gazetesinde yayınlandı. Bu makalede, büyük sanatçıların anısına dünya genelinde büyük heykeller yapıldığı ve Azerbaycan'da da Sâbir'in anısına bir heykel dikilmesi gerektiği belirtiliyordu. "Kaspi" gazetesi ise, Sâbir'in heykeli değil, kitabının yayınlanmasının acil olduğunu vurguladı. Bu olay, Sâbir'in arkadaşlarına bir fikir verdi. Abbas Sıhhat, Mahmutbey Mahmutbeyov ve Seyid Hüseyn gibi sanatçılardan oluşan bir komisyon kuruldu. Özellikle "Molla Nasreddin" dergisinde, Sâbir'in ne kadar büyük bir şair olduğu, halkına ne kadar önem verdiği ve artık halkın ona sahip çıkma sırasının geldiği vurgulanan çeşitli yayınlarda Sâbir için bağış çağrıları yapıldı. İlk duyuruya yalnızca "Merdane Hanım" imzasıyla 5 manatlık bir bağışta bulunan bir kadın yanıt verdi. Bu kadının, bir kız okulunun müdürünün kızı olan Sara Bezirzade olduğu daha sonra ortaya çıktı. Başka bir yardım alınmadı. Bu çağrılar birkaç kez tekrarlandı, ancak uzun bir süre sonra bu makaleler Rusça "Bakü" gazetesinde de yayınlandı ve daha fazla kişiye ulaşması sağlandı. Yine de hiçbir yanıt alınmadı.
Ancak, bu hedefe ulaşmak kolay olmayacaktı. Kitabın adı belliydi: "Hophopname". Ancak, nasıl yayınlanacağı ve gerekli para nereden geleceği belirsizdi. Arkadaşı Mahmutbey Mahmutbeyov'un kabaca tahminine göre, en az 300 manat gerekiyordu. Bu miktar, bir sanatçının bir ayda kazandığı paranın otuz katından fazlaydı. Şairin ölümünden sonra "Sâbir'e Heykel" adlı bir makale, büyük sanatçıları anmak için dünya genelinde büyük heykeller yapıldığı belirtilerek, Azerbaycan'da Sâbir için bir heykel dikilmesi gerektiği bildirildi. Bu makaleye yanıt olarak, "Kaspi" gazetesi, Sâbir'in bir heykele ihtiyacı olmadığını belirterek, Sâbir'in kitabının yayınlanmasının aciliyetine vurgu yaptı. Bu olay, Sâbir'in arkadaşlarına bir fikir verdi. Abbas Sıhhat, Mahmutbey Mahmutbeyov ve Seyid Hüseyn gibi sanatçılardan oluşan bir komisyon kuruldu. Sâbir için bağış çağrıları, özellikle "Molla Nasreddin" dergisinde olmak üzere çeşitli yayınlarda yapıldı. Bu makaleler, Sâbir'in ne kadar büyük bir şair olduğunu, halkına ne kadar önem verdiğini ve şimdi halkın ona bakmanın sırasının geldiğini vurguladı. İlk duyuruya sadece "Merdane Hanım" imzasıyla ve ek bir bağış olarak 5 manat bağış yapan tek bir kadın yanıt verdi. Daha sonra bu kadının, bir kız okulunun müdürünün kızı olan Sara Bezirzade olduğu ortaya çıktı. Başka bir yardım alınmadı. Aynı çağrı uzun bir süre tekrarlandı. Bir süre sonra, Dilican Yaylası'nda dinlenen Türk ve Ermeni aydınları, bir gösteri hazırlamaya ve gelirini bu komisyona bağışlamaya karar verdiler. 20 Eylül'de, Ermeni yazar Gabriyel Sundukyan'ın "Ahşam Sebri Heyir Olar" adlı bir oyunu ve Medetov Nezmi'nin "Gırt Gırt" adlı bir komedisi sahnelendi. Oyunların ardından, Sâbir'in şiirlerinden örnekler okundu. Gösterinin sonunda, bilet satışlarından ve bağışlardan toplam 179 manat 75 kapık toplandı. Aktörlere, mekana vb. ödemeler yapıldıktan sonra sadece 98 manat 19 kapık fon hesabına aktarıldı.
Daha sonra 1915 yılında, Sâbir'in yakın arkadaşı olan Şemseddin Günaltay, İstanbul'da yayımlanan Türk Yurdu dergisinde "Bir Şairin Sonu" başlıklı bir yazı yayınladı. Bu yazıda, Sâbir'in hayatı ve eserleri hakkında geniş bir bilgi verilirken, onun nasıl bir hayat mücadelesi verdiği ve eserlerinin ne kadar değerli olduğu anlatılıyordu. Yazıda ayrıca, "Hophopname" adlı kitabın nasıl yayımlandığına dair detaylı bilgi veriliyordu. Bu yazı, Sâbir'in tanınmışlığının artmasına ve eserlerinin daha geniş kitlelere ulaşmasına yardımcı oldu.
Bugün Sâbir'in eserleri, Azerbaycan edebiyatının en değerli eserleri arasında yer almaktadır. Onun şiirlerinde Azerbaycan halkının sosyal ve kültürel hayatı, tarihi olayları ve milli değerleri işlenir. Sâbir, Azerbaycan edebiyatının seçkin isimleri arasında kabul edilir ve şiirleri hala Azerbaycan halkı tarafından büyük bir hayranlıkla okunmaktadır.