Bir Sitare-i Raks (Bir Dans Yıldızı), Servet-i Fünûn ve Fecr-i Âti dönemi Türk edebiyatının önemli şairlerinden biri olan Faik Ali Ozansoy’un bir şiiridir. Şiir, 1928 yılında ilk şiir kitabı olan Şiirler’de yayınlanmıştır. Şiir, güzelliği, zarafeti ve cazibesiyle şairi büyüleyen bir kadın dansçıya bir övgüdür. Şair, onun hareketlerini, ifadelerini ve üzerindeki etkilerini anlatmak için zengin imgeler ve metaforlar kullanır. Onu bir yıldız, bir şiir, bir mucize ve bir rüya ile kıyaslar. Şiir, Ozansoy’un lirik ve müzikal üslubunun, aynı zamanda Doğu kültürüne ve mistisizmine olan ilgisinin bir örneğidir. Ben deli miyim okurları için bu yazıda şiiri tahlil etmeye çalışacağız.
BİR SİTÂRE-İ RAKSA
1.
Ey gür lepiska saçları pek çok melikeler
İklîl-i ihtişamına mağbût olan kadın,
En müncemid yürekleri raksân-ı şevk eder
Hummâ-yı ihtisas ile tâbân nazarların…
2.
Cinnet verir avama, teselli havas için;
Her hâl-i pür letâifin, ey şi’r-i zî-hayat,
Mecmû-ı ihtisas u umûm-ı havas için
Bir neş’e, bir nüvâziş-i nûşîn, bir iltifat.
3.
Fikrim harem-serâ-yı sünûhâta yükselir
En sâde bir temevvüc-i raksınla dâima;
Her raksının murassa, uzun bir kasidedir
En bî-tekellüf, en küçük ihtisası ruhuma.
4.
Vaktaki başlar, âh bütün yâl ü bâlinin
Pervâz-ı musikisi olan raks-ı muhteşem,
Artık harîm-i razı cihan-ı mehâsinin
Ben başka neş’e, başka tecelliler istemem.
5.
Artık bu gurbetin bu muhît-ı elimini
Nisyan eder hayâl-i serâser müşemmesim;
Bir penbe el de yâdımın ufk-ı yetîmini
6.
Bin âlem-i serâb ile süsler, güzelletir;
Karşımda oynuyor sanırım, har ü mübtesim,
Mısrın bütün mehâsini, üryan ü müstetir.
Faik Ali Ozansoy
Günümüz Türkçesiyle:
1.Ey gür lepiska saçlarının muhteşem tacını, pek çok kraliçenin kıskandığı kadın. Senin duygu ateşiyle parlayan bakışların, en soğuk kalpleri coşturarak oynatır.
2.Ey canlı şiir, senin güzelliklerinle dolu her hâlin, halka çılgınlık, asillere teselli verir, bütün duygular ve her duyu için, bir neşe, bir tatlı okşayış, bir iltifattır.
3.Düşüncem, senin en sâde raksının bir dalgalanmasıyla, ilhamın mahrem ülkesine yükselir. Her raksının en kolay, en küçük tesiri, ruhuma murassa, uzun bir kasidedir.
4.Âh o bütün boyunun, boşunun musiki ile uçması demek olan muhteşem raksın başladığı zaman, güzellik dünyasının sırrına mahrem olan ben, artık başka neşe, başka tecelliler istemem.
5.Baştanbaşa güneşli hayalim, artık bu gurbetin bu elemli çevresini unutur.
6.Bir pembe el de hatıramın yetim ufkunu bin rüya âlemi ile süsler, güzelleştirir. Karşımda, Mısır’ın bütün güzelliklerinin, ateşli ve gülümser, çıplak ve örtülü oynadığını sanırım.
Şiir Tahlili:
Faik Ali Ozansoy'un "Bir Sitare-i Raks" şiiri şairin ilk şiir kitabı Şiirler'de yer almıştır ve bir dansçıya övgü niteliğindedir. Şiir, Doğu kültürüne ve mistisizmine olan ilgisinin bir örneğidir.
Şiirin ilk dörtlüğünde, şair kadının güzelliği ve zarafeti ile büyülenmiş durumdadır. Onun hareketleri ve ifadeleri, etkisi altında kalanların kalplerinde şevk ve coşku uyandırır. Şiirde kullanılan "İklîl-i ihtişamına mağbût olan kadın" ifadesi, kadının büyüleyici etkisini vurgulamaktadır.
İkinci dörtlükte, şair, kadının hareketlerinin sadece avam için değil, aynı zamanda sanatseverler için de cinnet verici olduğunu söyler. Onun hareketleri, hayatın güzelliklerini ve hassas duyguları anlatan şiirler gibi bir neşe, nüans ve nazik bir iltifat yaratır.
Üçüncü dörtlükte, şairin düşünceleri raksın güzelliğine ve etkisine yönelir. Onun hareketleri, ruhunu harekete geçirir ve her raks, şairin ruhuna uzun bir kaside gibi yansır.
Dördüncü dörtlükte, şair, bu muhteşem dansı izlerken, başka bir şey istemez. Raks, artık onun için yeterlidir ve onun hayatındaki en güzel anlardan biridir.
Beşinci ve altıncı dörtlükte, şair, bulunduğu yabancı bir ülkenin hayalini kurar ve bir dansçının hareketlerini hayal eder. Şiirin son dizesinde, şair, bu hayali canlandırmak için kelimelerin sınırlarını zorlayarak, Mısır'ın tüm güzelliklerini ve çıplaklığını hatırlatır.
Şiir, Faik Ali Ozansoy'un lirik ve müzikal üslubunun, aynı zamanda Doğu kültürüne ve mistisizmine olan ilgisinin bir örneğidir. Şair, dansçının hareketlerini tasvir etmek için zengin bir imgeler ve metaforlar kullanarak, okuyucuyu hayal dünyasına sürüklemektedir.