Bu yazıda sizlerle Fuzuli'nin "Can verme sakın aşka aşk afeti candır" gazelini Osmanlıca metin olarak paylaşacağız. Ardından günümüz alfabesine aktarılmış halini okuyacak okuyamadığımız yerleri kontrol ederek ilerleyecek ve yazının sonunda da şiirin açıklamasını bulacaksınız.
Fuzûlî'nin "Can verme sakın aşka aşk afeti candır" gazeli, aşkın hem güzellikleri hem de zorlayıcı yönlerini ustalıkla işleyen bir başyapıttır. Şair, aşkı bir afet olarak tanımlayarak, insanın hem canını sarhoş eden bir nehir gibi akıtan hem de aşkın gücünü dünya çapında meşhur kılan bir olgu olarak görmektedir. Her bir dizesinde derin bir anlam taşıyan gazelde, Fuzûlî, aşkın içinde barındırdığı acıları, hüzünleri ve tehlikeleri, göz alıcı güzellikler ve çekiciliklerle bir araya getirerek aşkın karmaşıklığını ortaya koyar. Güzel kadın figürleriyle bezeli metaforları ve aşkın özündeki çelişkilerle bezenmiş gazel, Fuzûlî'nin duygu yoğunluğunu ve aşkın içsel çatışmalarını ustalıkla ifade ettiği bir örnektir. Bu eser, şairin edebi yeteneği ve aşkı felsefi bir bakış açısıyla ele alma becerisiyle öne çıkan bir yapıt olarak Osmanlı edebiyatının değerli eserleri arasında kendine sağlam bir yer bulmuştur.
Günümüz Türkçesiyle:
Can verme sakın aşka aşk afeti candır
Aşk afeti can olduğu meşhuru cihandır
Sakın isteme sevdayı gam aşkta her an
Kim istedi sevdayı gamlı aşk ziyandır
Her ebrulu güzel elinde bir hançeri hunriz
Her zülfü siyah yanında bir zehirli yılandır
Yahşi görünür yüzleri güzellerin emma
Yahşi nazar ettikte sevdaları yamandır
Aşk içre azap olduğu bilirem kim
Her kimse ki âşıktır işi ahü figandır
Yadetme güzel gözlülerin merdümi çeşmin
Merdüm deyip aldanma kim içtikleri kandır
Gel derse Fuzûlî ki güzellerde vefa var
Aldanma ki şair sözü elbette yalandır.
Şiirin Çözümlenmesi:
Fuzûlî'nin bu gazeli, aşkın zorlayıcı ve acı veren yönlerini ele alan bir eserdir. Şair, aşkın bir afet olduğunu ve bu afetin cana zarar verebilecek kadar güçlü olduğunu ifade ederken, aynı zamanda aşkın dünyaca meşhur bir olgu olduğunu vurgular.
"Can verme sakın aşka aşk afeti candır Aşk afeti can olduğu meşhuru cihandır"
Şair, aşkın cana zarar verebilecek kadar tehlikeli bir afet olduğunu belirtir. Ancak, bu afetin dünya çapında meşhur bir olay olduğunu, yani insanların genel olarak aşkın gücünü ve etkisini tanıdığını ifade eder.
"Sakın isteme sevdayı gam aşkta her an Kim istedi sevdayı gamlı aşk ziyandır"
Fuzûlî, sevdayı arzulamamanın, çünkü sevda ile birlikte gamın her an var olduğunu vurgular. Sevdayı arzulayan kişinin, gamlı aşkın getireceği zararlara katlanması gerektiğini belirtir.
"Her ebrulu güzel elinde bir hançeri hunriz Her zülfü siyah yanında bir zehirli yılandır"
Şair, güzel kadınların zarafetinin ve süslerinin ardında saklı tehlikelere dikkat çeker. Ebrulu güzellerin ellerinde hançer bulunduğunu, siyah zülfün yanında ise zehirli bir yılanın varlığını ima eder.
"Yahşi görünür yüzleri güzellerin emma Yahşi nazar ettikte sevdaları yamandır"
Güzel yüzlü kadınların dış görünüşlerinin çekici olduğunu, ancak bu güzelliklerin sevdalara düşkün olduklarında zarar verebilecek kadar tehlikeli olduğunu belirtir.
"Aşk içre azap olduğu bilirem kim Her kimse ki âşıktır işi ahü figandır"
Fuzûlî, aşkın içinde azap olduğunu ve her âşığın acılar çektiğini ifade eder. Aşık olan kişinin, bu acıları tatmakla yükümlü olduğunu ve aşkın bir çeşit yangın olduğunu söyler.
"Yadetme güzel gözlülerin merdümi çeşmin Merdüm deyip aldanma kim içtikleri kandır"
Şair, güzel gözlü kadınların cazibesine kapılmamayı öğütler. Merdüm dedikleri çeşmenin içtikleri, yani gözyaşları, aslında içilen bir tür zehirdir ve bu güzelliklerin arkasında gerçek bir tehlike olabileceğini belirtir.
"Gel derse Fuzûlî ki güzellerde vefa var Aldanma ki şair sözü elbette yalandır."
Fuzûlî, güzel kadınların vefalı olduğunu savunur ve bu konuda aldanmamayı öğütler. Ancak, şairin sözlerinin gerçekten doğru olup olmadığını sorgular ve bu ifadesiyle ironik bir ton katmış olur.
Başka yazılarda görüşmek dileğiyle ♥