Tatsız aşa tuz neylesin akılsız başa söz neylesin. İbrahim Şinasi'nin eseri olan Durub-ı Emsal-i Osmani'den bir parçayı sizlerle paylaşıyoruz.
ضروب امثال
(Durub-ı Emsal)
Cahilin ibadetinden alimin uykusu hayırlıdır.
Deveye boynun eğri demişler, nerem doğru ki demiş.
Yağına kıyamayan çöreğini yavan yer.
Ayağını yorganına göre uzat.
Tarlada izi olmayanın harmanda yüzü olmaz.
Yumurtasına hor bakan civcivini cılk eder.
Yoldan kal yoldaştan kalma.
Eser Hakkındaki Bilgiler
İbrahim Şinasi'nin Durub-ı Emsali Osmani adlı eseri, Türk edebiyatında atasözleri üzerine yapılan ilk önemli çalışmalardan biridir. 1863 yılında yayımlanan bu eser, Şinasi'nin halk kültürüne ve diline verdiği önemi açıkça gösterir. İşte eser hakkında bazı temel bilgiler:
İçerik ve Özellikler:
- Derleme Niteliği: Eser, İbrahim Şinasi tarafından derlenmiş çok sayıda Türkçe atasözü ve deyimi içerir. İlk baskısında yaklaşık 1500 atasözü ve 300 deyim yer alırken, sonraki baskılarda bu sayı artmıştır.
- Karşılaştırmalı Yaklaşım: Şinasi, atasözlerini sadece Türkçe olarak vermekle kalmamış, aynı zamanda Arapça ve Farsça karşılıklarını da belirtmiştir. Hatta bazı atasözlerinin Fransızca benzerlerini de eklemiştir. Bu karşılaştırmalı yaklaşım, atasözlerinin farklı kültürlerdeki benzerliklerini ve farklılıklarını gözler önüne sermektedir.
- Halk Felsefesi Vurgusu: Şinasi, atasözlerinin bir milletin dünya görüşünü, felsefesini ve yaşam tecrübesini yansıttığına inanmıştır. Bu nedenle eserinde atasözlerini sadece dilbilimsel birer öge olarak değil, aynı zamanda kültürel ve sosyolojik birer değer olarak ele almıştır.
- Divan Edebiyatından Örnekler: Eserde verilen atasözleri ve deyimlerle ilgili olarak, Divan edebiyatından seçilmiş manzum ve mensur metinlerden örnekler sunulmuştur. Bu durum, atasözlerinin edebi metinlerde nasıl kullanıldığına dair bir fikir vermektedir.
- Alfabetik Sıralama: Eserin sonraki baskılarında atasözleri alfabetik olarak sıralanmıştır, bu da eserin kullanım kolaylığını artırmıştır.
Önemi:
- Durub-ı Emsali Osmani, Türk folklor araştırmaları ve atasözü derlemeciliği alanında bir başlangıç noktası olarak kabul edilir.
- Şinasi'nin bu çalışması, o döneme kadar ihmal edilen halk edebiyatına ve diline olan ilgiyi artırmış ve sonraki araştırmacılara yol göstermiştir.
- Eser, Türk kültürünün ve düşünce yapısının anlaşılması açısından önemli bir kaynak niteliğindedir.
Özetle, İbrahim Şinasi'nin Durub-ı Emsali Osmani eseri, Türkçe atasözlerinin sistemli bir şekilde derlenmesi ve farklı dillerle karşılaştırılması bakımından Türk edebiyatı ve kültür tarihi için değerli bir çalışmadır. Halkın ortak bilgeliğini ve deneyimlerini yansıtan atasözlerine bilimsel bir yaklaşımla eğilmesi, eserin önemini daha da artırmaktadır.