Hâdim’ul-Harameyn’iş-Şerifeyn (Mekke ve Medine’nin Hizmetkârı) ne demektir?
Merhaba, bu blog yazısında sizlere Hâdim’ul-Harameyn’iş-Şerifeyn unvanının ne anlama geldiğini, kimler tarafından ve ne zaman kullanıldığını, Osmanlı için ne gibi bir öneme sahip olduğunu anlatmaya çalışacağım.
Osmanlı hakanlarının halife olduklarını gösteren bir ibaredir. 1517’den 1924’e kadar Osmanoğulları adına islam dünyasında okunan cuma hutbeleri bu adla anılmıştır.
Haremeyn; Mekke ile Medine’ye denilir. İslâm âleminin bu iki şehre hürmet-i mahsusaları sebebiyle ve daha fazla tâzim kasdiyle şerif sıfatını da ilâve ederek “Haremeyn-iş şerifeyn” denilmiştir. Haremeyn’in Hâdimi mânasına gelen bu tâbir ise ilk evvel Yavuz Sultan Selim hakkında kullanılmış, daha sonra bütün padişahlar hakkında kullanılır olmuştur.
Hâdim’ul-Harameyn’iş-Şerifeyn ne demektir?
Hâdim’ul-Harameyn’iş-Şerifeyn, Arapça bir terkip olup “Mekke ve Medine’nin Hizmetkârı” anlamına gelir. Mekke ve Medine, İslam’ın iki kutsal şehri olduğu için Haremeyn olarak adlandırılır. Bu iki şehre daha fazla saygı göstermek için de Şerif sıfatı eklenir. Böylece Haremeyn-iş-Şerifeyn denilir.
Bu unvanı ilk kullanan hükümdar, Eyyubi hanedanının kurucusu Selahaddin Eyyubi’dir. Bu unvanın en eski kaydı, Kudüs’teki 1193 tarihli Kubbetü Yusuf’un restorasyon kitabesinde yer alır. Daha sonra Memluk sultanları da bu unvanı benimsemişlerdir.
Osmanlılar ise bu unvanı Yavuz Sultan Selim’den itibaren kullanmaya başlamışlardır. Yavuz Sultan Selim, 1516 yılında Mercidabık Savaşı’ndan sonra Halep’te veya 1517 yılında Ridaniye Savaşı’ndan sonra Kahire’de okunan hutbede kendisinden “Hâkim’ul-Harameyn’iş-Şerifeyn” yani “Mekke ve Medine’nin Hâkimi” diye bahsedilince bunu reddederek “Hâdim’ul-Harameyn’iş-Şerifeyn” yani “Mekke ve Medine’nin Hizmetkârı” olmakla iftihar ettiğini söylemiştir .
Yavuz Sultan Selim ayrıca Mekke emirine emirlik beratı ve değerli hediyeler göndermiş, Kabe’nin anahtarlarını ve mukaddes emanetleri kabul etmiş, Haremeyn halkına altın ve erzak dağıtmıştır. Böylece Osmanlı padişahları hem halife hem de Hâdim’ul-Harameyn’iş-Şerifeyn unvanını almışlardır.
Bu unvan Osmanlı için büyük bir önem taşımaktadır. Çünkü bu unvan sayesinde Osmanlı padişahları İslam dünyasının lideri konumuna gelmiş, Haremeyn’in koruyucusu ve kollayıcısı olmuş, İslam’ın birliği ve dirliği için çalışmışlardır. Ayrıca bu unvan Osmanlı padişahlarının tevazu ve hizmet ahlakını da göstermektedir. Zira onlar Haremeyn’in hâkimi değil hizmetkârı olmayı tercih etmişlerdir.
Umarım bu blog yazısı sizlere Hâdim’ul-Harameyn’iş-Şerifeyn unvanının ne demek olduğunu ve Osmanlı için ne ifade ettiğini anlatabilmiştir. Daha fazla bilgi için kaynaklara bakabilirsiniz. Yorumlarınızı ve sorularınızı bekliyorum. Sağlıcakla kalın.
