1929 Dünya Ekonomik Bunalımı

Merhabalar, Bundan sonra sizlerle kısa kısa tarih ders notları paylaşacağım. Artık atandığıma göre bu notlara ihtiyacım kalmadı. Ancak onca zaman emek çekip hazırladığım notlarımı atmaya da kıyamadım. En mantıklısı sizlerle paylaşmak. Sizi şu konuda uyarmalıyım. Bu notlar tek başına yeterli değildir. Sadece hızlı ve kısa tekrar için kullanın. Aşağıda şimdilik 1929 Dünya Ekonomik Bunalımı hakkında tarih notumu paylaşıyorum. Umarım sizlere de faydalı olur. Başarılar.

• I. Dünya savaşı sonrası ekonomisi durma noktasına gelen Almanya’ya ABD Daves Planını önermiştir.
• Kara Perşembe olarak bilinen 1929 Dünya Ekonomik Bunalımı veya diğer adıyla Büyük Buhran, 1929’da başlayan ve 1930’lu yıllar boyunca devam eden ekonomik buhrana verilen isimdir.
• 1933 ABD’de RDosevelt ekonomik sistemde köklü değişiklikler vaat eden New Deal (Yeni Antlaşma) projesiyle iş başına gelir. Bununla birlkite devlet ekonomiye müdahale etmiştir.
• İlk kez merkez bankası kurulmuştur.
• Sovyetler birliği bunalımdan etkilenmeyen nadir ülkelerden biriydi çünkü paraya dayanmayan sosyalist planlı ekonomiye sahipti. Paraya dayanan kapitalist ekonomilere sahip ülkeler bunalımdan daha fazla etkilendi.
• Almanya ve İtalya’da faşist yönetimler kuruldu.
• Dünyada farklı ülkelerde farklı tarihlerde sona ermiştir.

KRİZİ ORTAYA ÇIKARAN ETMENLER

• ABD’nin I. Dünya savaşı yıllarındaki ticari faaliyetlerinin savaş sonrasında azalması
• ABD Ekonomisinde tekelleşmenin hakim olması. Ekonominin yüzde ellisine 200 holding hakim idi.
• Banka ve şirketlerin çalışma esaslarını düzenleyen yasaların yetersiz olması.
• Tarımsal ürünler değer kaybederken sınai ürünlerin değer kazanmasının bu ürünlerin alınmasını zorlaştırması
• Savaş sonrası oluşan iyimser havanın etkisi ile borsanın suni olarak yükselmesi
• Konut, otomobil, sanayi ve dayanıklı tüketim maddelerine aşırı derecede kredi sağlanması.

TÜRKİYE’YE ETKİLERİ

• Atatürk’ün direktifleriyle, yerli malı kullanımını yaygınlaştırma amacıyla 1929 TBMM başkanı Kazım Özalp’ın başkanlığını da yürüttüğü Milli İktisat ve Tasarruf Cemiyeti Kurulmuştur. Bu cemiyetin görevi yerli malı kullanımı özendirmekti.
• 1933’te dış ödemelerde kliring (yani senin malını alanın malını alma) ve takas sistemi uygulamasına başlanmıştır.
• ihraç malların kalite kontrolünü yapması amacıyla Türk Ofis kurulmuştur.
• Devletçi politikalar tüm dünyada olduğu gibi ağırlık kazanmıştır. 1930 yılında Devletçilik anlayışı uygulanmaya başlanmıştır.
• Türkiye’de özellikle, ödemeler dengesi açıkları ve parasal kriz olarak ortaya çıkmıştır
• Borsa dibe vurdu, bankalar, holdingler ve şirketler battı.
• Kriz en fazla sanayileşmiş şehirleri etkilemiştir.
• Tarım ürünlerinin fiyatları düştü. Bu düşüş ekonomisi tarıma dayalı kırsal bölgelerin ekonomisinde bozulmalara neden oldu.
• Madencilik ve inşaat faaliyetleri durdu.
• 1927’de kabul edilen teşviki sanayi kanunu amacına ulaşamadı.
• 1933’te planlı ekonomik kalkınma modeli kabul edildi.