Nizam-ı Cedid
Osmanlı Devletinde 18. asır sonunda, askeri ve idari sahalardaki düzensizliklere çare bulmak için yapılan teşebbüslerin tamamı. Ayrıca, Avrupa usulleriyle meydana getirilen talimli orduya verilen isim. Bu terim, ilk defa Fazıl Mustafa Paşanın sadrazamlığı esnasında, mâliyede yapılan bazı yenilikler için kullanılmıştır. Daha sonra Sultan Üçüncü Selim Han (T789-1807) devrinde de, şimdi anlaşılan manada kullanılmağa başlanmıştır.
III. Selim, Osmanlı Devletini parçalamaktan kurtarmak için geniş alanda yenilik yapılmasını gerekli görüyordu. Önce asker ocaklarının ele alınmasına karar verdi. Yeniçeri ocağına, haftada bir kaç gün eğitim ve öğretim yapma yükümlülüğü kondu. Topçu, Arabacı, Humbaracı, Lağımcı ocaklarını, ordunun teknik bölümü durumuna getirmek amacıyla kanunlar çıkarıldı. Yeniçerileri ürkütmemek ve bir ayaklanmaya neden olmamak için, Nizam-ı Cedid ocağı, önce Bostancı ocağına bağlı Bostancı Tüfekçisi ocağı olarak kuruldu (1793). Hazırlanan tüzüğü göre, Nizam-ı Cedid Ocağı 12.000 kişi olacaktı. Bunun 1.600 kişisi İstanbul’da, ötekiler Anadolu ve Rumeli’nin çeşitli yerlerinde yetiştirilecekti. Bu yeni askerin, eğitim ve öğretimi için İsveç ve Fransa’dan subaylar getirildi. Nizam-ı Cedid ocağı için Levent’te kışlalar yapılırdı. Ayrı bir kıyafet kabul edildi. Askerler kırmızı, dar ceket, mavi şalvar, püsküllü fes ve yemeni giyeceklerdi; subayların ceketleri daha uzun, önü ve kolları sırmalı olacaktı. Erlerin silahlan pala, tüfek ve süngü, subayların ise kılıçtı. İstanbul’daki Nizam-ı Cedid ordusu 12 bölüktü. Her bölükte bir top ve topçu erleri bulunacaktı. Ocağın giderleri için irad-ı Cedid hâzinesi kuruldu. Nizam-ı Cedid Ocağı kısa sürede güçlü bir duruma geldi. Napolyon komutasındaki Fransız ordusu, bu askerlerle Akka kalesi önünde yenilgiye uğratıldı.
III. Selim, Osmanlı Devletini parçalamaktan kurtarmak için geniş alanda yenilik yapılmasını gerekli görüyordu. Önce asker ocaklarının ele alınmasına karar verdi. Yeniçeri ocağına, haftada bir kaç gün eğitim ve öğretim yapma yükümlülüğü kondu. Topçu, Arabacı, Humbaracı, Lağımcı ocaklarını, ordunun teknik bölümü durumuna getirmek amacıyla kanunlar çıkarıldı. Yeniçerileri ürkütmemek ve bir ayaklanmaya neden olmamak için, Nizam-ı Cedid ocağı, önce Bostancı ocağına bağlı Bostancı Tüfekçisi ocağı olarak kuruldu (1793). Hazırlanan tüzüğü göre, Nizam-ı Cedid Ocağı 12.000 kişi olacaktı. Bunun 1.600 kişisi İstanbul’da, ötekiler Anadolu ve Rumeli’nin çeşitli yerlerinde yetiştirilecekti. Bu yeni askerin, eğitim ve öğretimi için İsveç ve Fransa’dan subaylar getirildi. Nizam-ı Cedid ocağı için Levent’te kışlalar yapılırdı. Ayrı bir kıyafet kabul edildi. Askerler kırmızı, dar ceket, mavi şalvar, püsküllü fes ve yemeni giyeceklerdi; subayların ceketleri daha uzun, önü ve kolları sırmalı olacaktı. Erlerin silahlan pala, tüfek ve süngü, subayların ise kılıçtı. İstanbul’daki Nizam-ı Cedid ordusu 12 bölüktü. Her bölükte bir top ve topçu erleri bulunacaktı. Ocağın giderleri için irad-ı Cedid hâzinesi kuruldu. Nizam-ı Cedid Ocağı kısa sürede güçlü bir duruma geldi. Napolyon komutasındaki Fransız ordusu, bu askerlerle Akka kalesi önünde yenilgiye uğratıldı.
III. Selim, daha önce açılan Mühendishane’yi geliştirerek büyük bir askeri okul haline getirdi. Ders kitapları ve araçları hazırlattı. Bu okulda topçu ve istihkam subayları yetiştirildi. Baruthaneler bir düzene kondu. Fransa’dan getirtilen top örneğine uygun olarak yeni toplar döktürüldü. Denizciliğe de önem verildi; tersaneler işler duruma getirildi. Tersanelerde birçok gemi yapıldı. Deniz subayları yetiştirildi.
Nizam-ı Cedid ocağının kısa sürede gelişmesi ve güçlenmesi, yeniçerilerin ve onlarla işbirliği yapanların karşı çıkmalarına neden oldu. Kabakçı Mustafa’nın yönettiği ayaklanma sonucunda Nizam-ı Cedid kaldırıldı. III. Selim padişahlıktan indirildi.
