Öğrenme Psikolojisi Ders Notları 3. Öğrenme Kuramları, Davranışçı kuramlar
KPSS Eğitim Bilimleri Öğrenme Psikolojisi ders notlarının üçüncü yazısı ile sizlerleyiz. Bu yazıda Öğrenme Kuramları, Davranışçı kuramlar, Klasik Koşullanma ve kavramları işlenecektir.
Önceki yazılarımızda
- Öğrenme Psikolojisi Ders Notları 1-Temel Kavramlar KPSS Eğitim Bilimleri
- Öğrenme Psikolojisi Ders Notları 2. Öğrenmenin Aktarılması, Öğrenmeyi Etkileyen Faktörler konularını işlemiştik.
Öğrenme Kuramları, Davranışçı kuramlar, Klasik Koşullanma ve kavramları
Öğrenme Kuramları
A. Davranışcılık
- Tepkisel Koşullanma
- Edimsel Koşullanma
- Bitişiklik Kuramı
- Bağ Kuramı
- Sistematik Davranışçılık
B. Bilişsel Yönelimli Davranışçılık
- Sosyal Öğrenme Kuramı
- Amaçlı Davranışçılık
C. Bilişsel Kuramlar
- Gestalt Yaklaşım
- Bilgiyi İşleme Kuramı
- Beyin Temelli Öğrenme Kuramı
Davranışçı Öğrenme Kuramları : (Davranışlar sonucuna göre şekillenir.)
🔷 Kurucusu Watson’dur.
🔷 Felsefi temelleri John Locke’nin tabularasa görüşüne dayanır.
🔷 Önemli Temsilcileri: Watson, Pavlov, Thorndike, Skinner, Guthrie, Hull
🔷 Temel İlkeleri: Uyarıcı ve tepki arasındaki bağla açıklar, öğrenmeyi öğrenme davranışta gözlenen değişimlerdir. Bireyin ne düşündüğü değil de ne yaptığı önemlidir. Performans önemlidir. Öğrenme süreçten ziyade üründür. Gözlenemediği için zihinsel (bilişsel) süreçlerin önemi yoktur.
TEPKİSEL KOŞULLANMA (Klasik Koşullanma) : Organizmada öğrenme ve koşullanmalar arasındaki ilişki üzerine çalışan Rus fizyolog İvan Pavlov’dur. Tepkisel ya da klasik koşullanma, bazı uyarıcılara karşı doğuştan gelen özelliklerle verdiğimiz tepkilerin (tepkisel davranışların) bazı dış uyarıcılarla eşleştirilmesi sonucu, o uyarıcılara karşı da gösterilmesinin öğrenilmesidir.
Tepkisel Koşullanmanın Temel Kavramları ve İlkeleri
🖌 Koşulsuz uyarıcı (doğal uyarıcı) : Öğrenmeye bağlı olmaksızın doğal tepkiye doğal olarak verilen uyarıcıdır. – Köpeklere sunulan et, – Organizmayı terleten sıcak hava, – Güçlü bir patlama sesi
🖌 Koşulsuz tepki (doğal tepki) : Öğrenme sonucu ortaya çıkmamış şartsız tepkidir. – Köpeğin ete salya salgılaması, – Organizmanın sıcak havada terlemesi
🖌 Nötr Uyarıcı
🖌 Koşullu uyarıcı
🖌 Koşullu tepki
🖌 Bitişiklik: Nötr uyarıcı ile koşulsuz uyarıcının ard arda verilmesi durumudur.
🖌 Genelleme (uyarıcı genellemesi): Organizmanın, koşullanma süreci sonunda koşullu uyarıcıya sergilediği tepkiyi, benzer uyarıcılara karşı da sergilemesidir.
🖌 Ayırt etme: Sadece koşullanılan uyarıcıya tepki gösterilmesi
🖌 Sönme: Pekiştirilmeyen davranışın sönmesi
🖌 Kendiliğinden geri gelme: Sönme sonrasında davranışın yeniden gösterilmesi
🖌 Habercilik (yordayıcılık) : Tepkisel koşullanmanın gerçekleşebilmesi için organizmanın koşullu uyarıcıdan sonra yeni bir uyarıcı geleceğine ilişkin beklenti geliştirilmesi gerekir.
Olumlu habercilik (ileriye koşullanma)
Olumsuz habercilik (geriye koşullanma)
💚 İkincil koşullanma | üst düzey koşullanma | dereceli koşullanma : Elektrik şoku + Zil sesi + Işık
💚 Duyusal ön koşullanma: İki nötr uyaran koşullanır. zil sesi + ışık bu iki öğeden biri koşullandığında diğerine de koşullu tepki verilmiştir. Ancak ikinci nötr koşullu uyaran sönmeye karşı daha az dayanıklıdır.
💚 Gölgeleme: Yiyecek, zil sesi, ışık eşleşmesinde yiyecek ve zil sesinin ışığı gölgelemesidir.
💚 Bloklama| Engelleme | Ketleme: Gölgelemeye benzer
💚 Garcia etkisi, Koşullu tat kaçınması: Bu koşullanma ile tiksinmeler oluşur. Kötü alışkanlıkları bırakmada kullanılır.
Tepkisel Koşullanmaları Ortadan Kaldırma Yolları
1.Sönmesini bekleme
2.Sistematik duyarsızlaştırma
3.Karşıt koşullama/Tersine şartlama
Tepki Analojisi : Daha önce iğne olmuş birinin canı yanınca kendini sıkma davranışı ona başka bir cisim dokundurulunca da görülmesi örneğin kalemle dokunulunca kendini sıkması… Başka bir uyarana gösterilen tepkinin benzerlik kurulan uyarana da gösterilmesi. Köpekten korkan birinin tüylü şeylerden de korkması
Tat koşullanması ve garcia etkisine benzer ancak burada tat değil başka şeyler de devreye girer.
Öğrenme Psikolojisi Dersi Notları PDF olarak indirmek için tıklayın.
