ÖABT Edebiyat Alan Sınavı Ders Notlarım – 2

Bir önceki yazıda ders notlarımdan divan edebiyatı’na verilen diğer isimleri ve divan şiirinin genel özelliklerini paylaşmıştım. Bu yazıda ise

DİVAN ŞİİRİNDE BAZI YAYGIN MAZMUNLAR

(Eski Türk Edebiyatında En çok Kullanılan Mazmunlar)

Neden iki şekilde yazdım bunu da açıklamak istiyorum. Google’ye her iki şekilde de yazan ziyaretçiler var onlara da ulaşmak istediğim için yazdım. Bilgi paylaştıkça çoğalır.

Zahit: Kaba sofu, ham sofu gibi anlamlara gelir.Her işin ancak dış kabuğunda kalan, derinlemesine bilemeyen, sorgulamadan yoksun insan tipidir.

Rind: Umursamaz ve kalender göründüğü halde Allah aşkını içselleştirmiş olan kişidir, insan-ı kamil olan, örnek alınan, ufku geniş insan tipidir.

Tasavvuf: En temel anlamıyla İslam mistisizmidir. Tasavvufun merkezin yaratılış nazariyesi vardır. Tasavvuf ehlinin yapması gereken ilk şey nefsi öldürmek-tir.Bunu gerçekleştirebilmek için 10 ana unsur vardır: tevbe, zühd, tevekkül, kanaat, uzlet, zikr, Allah’a teveccüh, sabır, murakabe, rıza. Bu on unsurun tamamına usul-i aşare adı verilir.

Sonuç olarak vahdet makamına erişilir ve fenafillah gerçekleşir, bunu bekabillah takip eder.

Fenafillah: Allah’ın varlığı içinde yok olma. Tasavvuf ehli bütün varlığını yok ederek her şeyi unutup her türlü dünya alakasından geçerek Allah ile bir olmayı amaçlar. Kısaca masivadan geçmektir. (Allah dışındaki her varlık, şey, durum)

Bekabillah: Fenafillaha varan tasavvuf ehli buradan bekabillaha geçer. Buna Allah’la var olma denir.

İstiğna: İnsanın Allah’tan gayrı hiçbir kimseye, varlığa ihtiyaç duymamasıdır.

DİVAN ŞİİRİ GELENEĞİNDE YER ALAN BAZI MİTOLOJİK KARAKTERLER

• Divan şiiri geleneğinde yer alan mitolojik şahısların çoğu İran kökenlidir. Bu şahıslara ait karakteristik özellikler Şehname’den faydalanılarak açıklanır. Aşağıda bazı karakterler hakkında bilmemiz gereken özelliklere yer verilmiştir.

Behmen (Erdşir)

Dırazdest unvanıyla anılır. Bu unvan Behmen’in yedi iklime egemen olma gayretini ve hükmü altındaki toprakların genişliğini ifade etmek üzere kullanılır.

Behram

Yaban eşeği avına meraklıdır. O yüzden Behram-gur olarak anılır. Cesaret, yiğitlik, adalet sembolü olarak anılır divan şiirinde.

Dahhak

Cemşid’i öldürüp tahtı ele geçiren İran hükümdarıdır. Kötülüğü ve zalimliğiyle anılır.

Cemşid

Pişdadiyen sülalesinin dördüncü ve en büyük hükümdarıdır. Demiri ilk defa eritip işleyen kişi olarak da bilinir. Dünyanın dört bir yanını gösterdiğine inanılan bir kadehe sahiptir. (Cam-ı Cem, Cam-ı cihan-nüma) Şarabı bulan kişi olarak kabul edilir.

Bihzad

Resim yapmaktaki üstün yeteneğiyle anılır.

Keykubad

Adaleti ile ünlüdür. İsminin önünde bulunan “Key” lakabını kullanan ilk hükümdardır.

Nuşinrevan

2013 ÖABT’de sorulan isimdi. Adaletiyle bilinir. Tak-ı Kisra ya da Eyvan-ı Kisra adlı sarayına bir çan astırıp ucuna zincir bağlatmıştır. Herhangi bir derdi ya da ihtiyacı olan kişi şayet saraya gelip bu zincire dokunursa onların sıkıntısıyla ilgilenirmişr. Bu zincir”adaletzinciri”olarak kabul edilir şiir geleneğinde.

Bijen

Halka korku salan domuzları yok etmiştir. Efrasiyab’ın kızıyla olan aşkı anlatılmıştır. İlerleyen dönemlerde Efrasiyab Bijen’i bir kuyuya hapsettirmiş-tir. Bijen yıllarca bu kuyuda kalmıştır.

İsfendiyar

Hz. Davud’un meşhur zırhını taşıdığına inanılır. Kendisine ok veya silah işlememesi de yine şiirde öne çıkan özellikleri arasındadır.

devamı gelecek siteyi takip etmeye devam edin.