Abdulbaki Gölpınarlı Gözüm dolar sana baksam karârım elde değil gazeli tahlili

Selamlar sevgili okurlar. Bu yazımızda Abdulbaki Gölpınarlı‘nın bir gazelini tahlil etmeye çalışacağız. Umarım beğenirsiniz.

Gölpınarlı, edebiyat tarihçisi ve mütercim bir şairdir3 Gazel, divan edebiyatında en çok kullanılan şiir biçimidir. Gazelde genellikle aşk, sevgili, ayrılık gibi konular işlenir. Gazelin her beyti kendi içinde anlam bütünlüğü taşır ve beyitler arasında anlam bağlantısı zayıftır. Gazelin son beytinde şairin mahlası (takma adı) geçer.

Bu gazelde şair, sevgilisine olan aşkını ve acısını dile getiriyor. Sevgilisine baktıkça gözleri doluyor ama kararlı olamıyor. Yaşlılık ve çaresizlikten yakınıyor. Gülümsediği zaman bile elemli olduğunu söylüyor. Mevsimler değişse de muradına eremiyor. Allah’ın izniyle sevgilisinin kapısına varmış ama bu yolun yok olmaya gittiğini biliyor. Varlığını kaybetmekten korkuyor. Sevgilisinin elinde gönül bir kadeh gibi kırılgan ve hassas. Sevgilisine dokunmamasını istiyor çünkü kırılmasına dayanamaz. Bu derin acının bir devası olmadığını sanıyor. Her nefeste ah ve zar ediyor. Sevgilisinin güzelliği ezelde görünmüş ve onun kıblesi olmuş. Ona tapmamak mümkün değil. Son beyitte ise Baki mahlasını kullanarak sevgiliye yalvarıyor. Kararlı olmadığını ve kararsız olduğunu söylüyor.

Gazelin dili oldukça sanatlı ve süslüdür. Şair, divan edebiyatının geleneksel unsurlarını kullanmıştır. Örneğin, gül-gonca, bahar-hazan, fenafillah, kadeh-piyale gibi kelimeler ve imgeler sıkça görülür. Şair, gazelde aruz ölçüsünün “fe’ilâtün fe’ilâtün fe’ilün” kalıbını kullanmıştır.

Gözüm dolar sana baksam karârım elde değil
Ne çâre ne’yleyeyim ihtiyârım elde değil

Tebessümüm bile gül-gonca-yı bahâr-ı elem
Murâdım üzre hazân u bahârım elde değil

Kudûm-i pâkine bi’llâhi şâh-râh oldum
Bu yol fenâya gider hîç varım elde değil

Gönül elinde senin bir piyâledir cânâ
Dokunma hâtırıma inkisârım elde değil

Sanır mısın ki devâ-sâz olur bu derd-i derûn
Enîn-i dem-be-demim âh u zârım elde değil

Göründü hüsn-i ezel sende kıble-gâhımsın
Te‘abbüd eylememek şîve-kârım elde değil

Amân bu Bâkî-yi zâra mürüvvet eyle amân
Karârım elde değildir karârım elde değil

Abdulbâkî Gölpınarlı