Somut İşlemler Dönemi – Piaget’in Gelişim Ders Notu-3

Bir önceki yazımızda Piaget’in Zihinsel Gelişim Dönemleri-2 İşlem Öncesi ni işledik. Bu yazıda yine Piaget’in Zihinsel Gelişim Kuramına ait 3. dönem olan Somut İşlemler Dönemini işleyeceğiz.

3. Somut İşlemler Dönemi (7-11 yaş)

İlköğretim birinci kademeye denk gelir. Ben merkezci düşünce önemli ölçüde azalır. Çocuk bilişsel güçlüklerin önemli ölçüde üstesinden gelmeye başlar. Matematikte soyut toplama çıkarma yerine elma armut gibi işlemleri yapabilir. İşlem öncesi dönemde benmerkezci düşünen çocuk bu dönemde bu düşünce biçiminden kurtulur ve bu kurtuluşa dağılma denir. Böylece çocuk başkalarının kendine özgü düşüncelerinin olabileceğini kavrar.

Tersine Çevirebilme: Çocuk herhangi bir işlemin tersine çevrildiğinde sonucun değişmeyeceğinin bilinmesidir. Yürürken ev ağaç bina cami diye saydığında geriye dönerken cami bina ağaç ev şeklinde göreceğimizi bilebilir. 2008 KPSS’de Çocuğun gittiği yoldan evine geriye dönebilmesi şeklinde çıkmıştır.

Korunumu Kavrama: Herhangi bir nesnenin biçimi ya da mekandaki konumu değiştiğinde miktar, ağırlık ve hacminde değişiklik olmayacağı ilkesidir. Piaget korunumun gelişebilmesi için mantık yürütmenin üç öğesinin oluşması gerektiğini savunur.

Bu öğeler:

1. Özdeşlik (Ayniyet)
2. Ödünleme
3. Dönüşümsel düşünebilme
4. Algıda baskınlık

Çocukların daha önce korunumu kazanamama nedenlerinden bir tanesi de algıda baskınlıktır. Algıda baskınlık çocuğun o an gözlemlediği somut durumu algılayışının, başka işlem yapmasına engel olacak kadar baskın olması durumunu ifade eder. Çocuklar okul dönemine varıncaya kadar (yani 7 -1 3 yaşlarına varıncaya kadar) korunum ilkesini kavramakta güçlük çekerler.

Yatay Dekolaj: Bu dönemde çocuk farklı korunum türlerini farklı yaşlarda öğrenmektedir. Çocuğun korunum türü için öğrendiği, başka bir korunum türüne aktarma becerisi yoksunluğu yatay dekolaj olarak adlandırılmaktadır.

Sıralama: Nesneleri belli bir özelliğe, ilişkiye göre düzene koyma yeteneği de tam olarak somut işlemler döneminde kazanılır. Bu dönemde yer alan çocuklar farklı çubukları büyükten küçüğe veya küçükten büyüğe doğru sıralayabilirler.

Geçişlilik: Çocuk kendisine aynı anda gösterilen iki çubuktan uzun olanı bilir daha sonra ondan daha uzun bir çubuk gösterildiğine bu defa doğru çubuğu buluyorsa geçişlilik özelliği kazanmış demektir.

Çıkarsanmış Gerçeklik: 4-5 yaşlarındaki çocuklar nesnelerin o anki görünümlerinden öteye geçemezler o anki duruma (state) odaklanırlar. Somut işlemler döneminde ise nesnelerin farklı görünümlerinin farkındadırlar gerçek gibi görünenin ötesine geçip çıkarsanmış gerçekliğe ulaşabilirler.

Bir sonraki yazıda Piaget’in Zihinsel Gelişim Kuramı’nın Gelişim Dönemlerinden 4. Dönem olan Soyut İşlemler Dönemini işleyeceğiz. Ders videoları izlemek isterseniz sitenin üzerinde bulunan üst menüden Eğitim Bilimlerini seçin sayfalar arasında gezinerek videoları bulabilirsiniz.

Piaget’in Zihinsel Gelişim Kuramı ve Zihinsel Gelişim Dönemleri Konusunun tamamını şöyle listeleyelim.

(Temel kavramların tanımlanması) Piaget’in Zihinsel Gelişim Kuramı Eğitim Ders Notu

(1 – Duyusal Motor Sensori Dönem) Piaget’in Zihinsel Gelişim Dönemleri-1 Eğitim Ders Notu

(2 – İşlem Öncesi Dönem) Piaget’in Zihinsel Gelişim Dönemleri-2 İşlem Öncesi

(3 – Somut İşlemler Dönemi) Somut İşlemler Dönemi – Piaget’in Gelişim Ders Notu-3

(4-Soyut İşlemler Dönemi) Piaget’in Soyut İşlemler Dönemi – Gelişim Ders Notu-4