Piaget’in Zihinsel Gelişim Dönemleri-1 Eğitim Ders Notu

Yazar: bendelimiyim · 19 Mart 2017

Bir önceki yazıda Piaget’in Zihinsel Gelişim Kuramı‘na ait şema, özümleme, uyum kurma gibi kavramları işledik. Bu yazıda ise Piaget’e göre zihinsel gelişimi etkileyen faktörlere değinecek ve devamında Zihinsel Gelişim Dönemlerini inceleyeceğiz.

a. Olgunlaşma: Zihinsel gelişim olgunlaşmaya dayalı biyolojik temelli kişisel süreçlerden oluşan bir gelişim türüdür. Olgunlaşma, insan organizmasında, biyolojik sistemin kendi içinden gelen etkenler nedeniyle meydana gelen değişmelerdir. Bilişsel gelişim beyin ve sinir sisteminin olgunlaşmasına paralel olarak gelişir.

b. Deneyim (Yaşantı): Yaşantı nesnelerle doğrudan ilişki kurmaktır. Uyarıcı açısından zengin ortamlarda yaşamak bilişsel gelişime destek sağlar. Piaget’e göre insan, deneyimleri yoluyla kendi gelişimine katkı sağlayabilen tek varlıktır.

c. Sosyal geçiş (Toplumsal Aktarma) (Bkz: Sosyal öğrenme): Çocuğun ana babadan, arkadaştan, öğretmenden kitaptan kısacası sosyal çevreden öğrendiklerinin tümünü kapsar. Çocuk bir başkasının yaşantısını gözleyerek de özümleme ve uyumsama yapar.

d. Dengeleme: Olgunlaşma, deneyim, sosyal geçiş kavramlarının bu üç etmeni birleştiren dengeleme kavramıdır. Dengelenme, çocuğun karşılaştığı her yeni nesne ve olaydan daha önce özümlediklerini kullanarak duruma uygun bir davranış düzeyine erişme sürecidir.

🎆 Denge > Yeni Uyarıcı > Dengesizlik > Adaptasyon [Özümleme ve Uyumsama] >Üst Düzey Denge

Piaget’in Zihinsel Gelişim Dönemleri

Duyu – Hareket (Duyusal-motor) Dönemi (0-3 yaş)
İşlem Öncesi DÖnem (3-7 yaş)
Somut İşlemler Dönemi (7-11 yaş)
Soyut İşlemler Dönemi (11+ …)

Piaget’e göre:

🍓 Dönemlerin sırası değişmez

🍓Gelişim dönemlerinde bireysel farklılıklar vardır

🍓 Dönemler arasında hiyerarşi vardır her dönem kendinden önceki dönemin özelliklerine sahiptir.

🍓 Her dönemin kendine özgü özellikleri vardır.

1. Duyu (Sensori) – Hareket (Duyusal Motor) Dönemi

Bebek bir çok ve tekil hareketi önce refleks düzeyinde, sonra rastlantısal 0larak, daha sonra ise ulaşmak istediği bazı amaçlara doğru eş güdüm sağlayarak tekrarlar. Piaget duyu-hareket dönemini altı alt evreye ayırmıştır. Bu evreler:

Refleksler aşaması (0-1 ay)
Birinci döngüsel tepkiler ve alışkanlıklar aşaması (1-4 ay)
İkinci döngüsel tepkiler aşaması (4-8 ay)
İkinci döngüsel tepkilerin koordinasyonu ve amaca yönelik davranışlar aşaması (8-12 ay)
Üçüncü döngüsel tepkiler, yenilikler ve merak aşaması (12-18 ay)
Zihinsel kombinasyonlar ve problemler çözme aşaması (18-24 ay ve sonrası)

Ses Bulaşması (Ses Buluşması): Bu dönemde bebekler duydukları sesleri taklit etmeye çalışırlar. Ayrıca bu dönemde bebekler zaman zaman başka bebeklerin ağlamalarını duyduklarında hoş olmayan tedirginlik verici bir durumun olduğunu hissederek ağlamaya başlarlar. Bu durum da ses bulaşması kavramıyla açıklanabilir.

Devresel (Döngüsel, Döner) Tepkiler: Çocukların belirli türdeki davranışları tekrarlaması devresel (döngüsel) tepki olarak adlandırılır. Çocuk tesadüfen yaptığı bir davranış sonrasında elde ettiği haz nedeniyle o davranışı tekrar tekrar yapar.

Alışkanlıklar ( Alışkanlık Kazanma): Devresel veya döngüsel hareket, sonucuna bağlı olarak bir hareketin tekrar edilmesidir. Yani devresel tepki bebeğin sınama-yanılma davranışı içinde bir rastlantı olarak yakaladığı, zek aldığı ve başardığı bir hareketi durmadan tekrarlanmasıdır. Devresel döngüsel hareketler tekrarlana tekrarlana alışkanları oluşturur. Bir tepkinin alışkanlığa dönüşmesi halinde kişide eski heyecan yaratmadığı söylenebilir.

2004 KPSS sorusunda…

Ebru sekiz aylıkken rastlantı sonucu müzik kutusunun ipini çekmeyi keşfetmiştir. Ebru sekiz buçuk aylık olduğunda müzik kutusunun ipini artık isteyerek çekmekte ve bundan çok hoşlanmaktadır. (Devresel Tepkiler)

Nesne Devamlılığı (Nesne sürekliliği ya da nesne kalıcılığı): Bebeğin kendi bedeni ile dış nesneler arasında ayrım yapması ve nesnelerin kendinden bağımsız olarak da var olduklarını kavraması, nesnelerin devamlılığı (veya sürekliliği) kavramını kazanmadır.

Dört-beş aylık bebekler gözlerinin önünden kaybolan nesneleri takip edemezler ve bu nesneleri saklandıkları yerden bulup alamazlar. Görmedikleri şeyler bebekler için yok olmuştur. Bu da gösterir ki hafızalarında tutamamaktadırlar. İki yaşında nesne devamlılığını kazanır ve artık saklanan oyuncakları bulabilir.

Ertelenmiş Taklitler: Çocuklar gördükleri kişilerin yüz ifadelerini taklit edebilirler. Ancak bu taklit önce sadece model göz önündeyken yapılırken daha sonra (iki yaşa yakın aylarda) Model ortamda değilken de yapılabilir. Bu hafızanın kullanılmaya başladığının göstergesidir. Ertelenmiş taklit çocuğun daha önce gördüğü şeyi taklit etmesidir.

Simgesel İşlev: Simgesel işlev işlem öncesi dönemde de devam eder. Simgesel işlev simgeleri anlama, üretme ve kullanma becerisini içerir. Simgesel işlev kavram gelişimini (zihinsel simgeler) dil (sözel simgeler), jestler, mimikler (bedensel simgeler) düşsel ve simgesel oyun ve resim yapma için temel oluşturur. Bir çocuğun evlerinden ayrılan annesine el sallaması simgesel işleve örnek oluşturur.

Ayrıca ben okumayı sevmiyorum zaten kitap okuya okuya çalışa çalışa gözlerim yoruldu diyenler üzülmesin bu konu ile ilgili videomuz da var sitede.

http://bendelimiyim.com/2015/01/3-gelisim-psikolojisi-refleksler-piaget-bilissel-gelisim-kurami-a-s.html

Sonraki yazıda 2. İşlem Öncesi Dönem (3-7) ve bu döneme ait kavramlar işlenecektir.