Yahya Kemal’in “Ses” Adlı (“Ver” Redifli) Rubaisinin Çözümlenmesi – Prof.Dr Muharrem DAYANÇ
Merhabalar bu yazıda sizlerle Prof.Dr. Muharrem Dayanç hocamızın Yahya Kemal’in “Ses” Adli (“Ver” Redifli) Rubaisinin Çözümlenmesi adlı makalesini paylaşacağız.
Modern Türk şiirinin kurucu şairlerinden biri hiç kuşkusuz Yahya Kemal’dir. Onu çağdaşı yazar ve şairlerden ayıran temel niteliklerden biri dış dünyaya ait unsurlardan çok, şiirinin içyapısında denediği ve zamanla geliştirip olgunlaştırdığı yeni yaklaşımlara odaklanmasıdır. Bu bahiste/şiir tarihinde şairin adıyla özdeşleşen ana kavram “derûnî âhenk” (rythme intérieur) yani “musiki cümlesi”dir. Aynı zamanda şair, bu kavramla ilgili kafa yoran, bilgi üreten ilk araştırmacılardan biridir de. “Gerçek”/“asıl”/“halis”/“öz” şiir bahsinin temel kavramlarından biri olan “derûnî âhenk”i konuşmalarında/yazılarında ısrarla işleyen Yahya Kemal, bu kavrama giden yolda “iç uyum”/“iç ritim”/“iç musiki” gibi ifadelere de sık sık atıfta bulunur. Konuları derinleştirmesi ve sarih hale getirmesiyle onun, şiir sanatı bağlamında asla bir heveskâr değil, bu işe ömrünü adayan çok yönlü bir mütefekkir olduğu söylenebilir.
Bu yazıda, Yahya Kemal’in -biraz da devrin şartlarının zorlamasıyla- konuya ve dış dünyaya yaslanan şiirle ve şiir anlayışıyla arasına mesafe koyup şiirin iç dünyasına doğru çıktığı yolculuğu özetlediği “Ses”
adlı (“Ver” redifli) rubaisinden hareketle yaşadığı değişim veya bir başka ifadeyle şairin şiir sanatıyla ilgili orijinal/farklı bir perspektif ortaya koyma çabası çözümlenmeye çalışılacaktır. Yararlanılacak başka örneklerle birlikte bu yorumun birlikte ele alınacağı diğer metinler Nazım Hikmet’in “Bugün Pazar” ile Salah Birsel’in “Şiir Dersi” şiirleri olacaktır.
Anahtar Kelimeler: Yahya Kemal, Şiirde Ses, Modern Şiir, Derûnî Âhenk, Saf ve Konuya Yaslanan Şiir.
Prof. Dr. Muharrem Dayanç hocamızın makalesinin tamamını yazının sonundaki linkten okuyabilirsiniz. Buraya sadece özetini alıyorum.
“Ses rubaisi”nin çözümlenmesi
“Ver” redifli rubaisinde Yahya Kemal, kullandığı cümle yapıları, bağlaçlar ve tercih ettiği kelimelerle dikkati dağınık bir okuyucunun ilk bakışta gözünden kaçabileceği bir anlam ve söyleyiş inceliğine/zenginliğine ulaşır. “Ver” fiilinin redif olarak seçilmesi ve şiirde peş peşe/alt alta üç defa kullanılması, şiirin öznesinin Allah’tan -olumlu anlamda- birçok dileğinin olduğu fikrini akla getirir. Fakat ilk iki mısraa yerleştirilen “ne… ne…” bağlacı, şiiri şekil ve içerik yönünden ikiye böler. “Ne… ne…” bağlacının ilk iki mısraı anlam yönünden tersyüz etmesiyle, bu kısımda “saf/halis/öz şiir”in önünü açmak için uzak durulmak istenenler, son iki mısrada ise arzulananlar öne çıkar. Başka bir ifadeyle söylemek gerekirse önce, “saf/halis/öz şiir”in ortaya çıkmasının önündeki engellerin ortadan kaldırılması -ve beyaz sayfanın açılması-, sonra asıl şiirin vücut bulması için gerekli olanların yüce Allah tarafından şaire bahşedilmesi temennisinde bulunulur.
Prof. Dr Muharrem Dayanç hocanın makalesini görüntülemek için aşağıdaki linke tıklayın.
Künye: Prof. Dr.Muharrem Dayanç, İstanbul Medeniyet Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, İstanbul, Türkiye
Elmek: mdayancm@gmail.com
https://orcid.org/0000-0002-0120-3374
Dil ve Edebiyat Araştırmaları (DEA), Bahar, 2020; (21) 13-40
ISSN: 1308-5069 – E-ISSN: 2149-0651
